Cmentarz Żydowski w Częstochowie

Opis

Początki częstochowskiej gminy żydowskiej sięgają 1700 roku, z którego to pochodzą wzmianki o zamieszkaniu na terenie miasta kilkunastu rodzin żydowskich. Większość z nich trudniła się tkactwem i handlem. Około 1765 roku przystąpiono do budowy pierwszej częstochowskiej synagogi. Jak wynika ze źródeł historycznych, Żydzi dobrze zaaklimatyzowali się w Częstochowie. Brali udział w życiu kulturalnym i społecznym miasta, uczestniczyli również we wszystkich niepodległościowych poczynaniach i zrywach miejscowej ludności. Głośna była na przykład sprawa dyrektora żydowskiego gimnazjum Daniela Neufelda, aresztowanego w 1863 roku i wywieziono na Sybir za działania niepodległościowe. Zorganizował on w budynku swojego gimnazjum zebranie działaczy niepodległościowych oraz sprzeciwiał się wprowadzeniu do gimnazjum języka rosyjskiego jako języka wykładowego.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości okazało się, że częstochowscy Żydzi przez kilkadziesiąt lat przechowywali z największym pietyzmem polskie sztandary wojskowe, pochodzące sprzed zaborów. Ukryto je w synagodze jako zasłony do rodałów.
Wielu Żydów działało w instytucjach miejskich, w stowarzyszeniach i organizacjach społecznych, również w chrześcijańskich. Wspomnieć należy o wielkiej ich aktywności na polu kultury, byli oni znaczącymi wydawcami i drukarzami jak również animatorami życia kulturalnego Częstochowy. Przez wiele lat w mieście działał ogródek, teatr - kawiarnia rodziny Kolbergów.
Cmentarz żydowski w Częstochowie założony został w 1799 roku (inne źródła podają rok 1780). Znajduje się on na prawym brzegu Warty, ma powierzchnię 8,5 hektara. Częstochowska nekropolia należy do największych w kraju, liczy około 4.500 grobów. Najstarszy ocalały nagrobek pochodzi z początku XIX wieku. Na części nagrobków są jeszcze ślady oryginalnych polichromii. Ohel zmarłego w 1920 roku cadyka Justmana jest corocznie odwiedzany przez chasydów z całego świata. Podczas II wojny światowej teren cmentarza był miejscem egzekucji częstochowskich Żydów - ich szczątki złożono w zbiorowej mogile. Ostatni legalny pogrzeb odbył się w 1970 roku, jednak potajemnych pochówków dokonywano jeszcze przez kolejne trzy lata.